Unlock opportunities for youth in the Western Balkans! Participate in policy labs designed to integrate youth voices into policies across five key areas.
About the Policy Labs:
RYDE (Regional Youth Dialogue for Europe) project team invites youth representatives from civil society organizations (CSOs), ministries/institutions, local decision-makers, youth councils, youth from political parties, youth representatives from media and other relevant stakeholders to join the upcoming policy labs. These labs will focus on:
Youth Participation
Youth Employment (focusing on Youth Guarantees)
Sexual and Reproductive Health
Media Literacy
Culture and Cultural Heritage
Lab Structure:
National Level: Each country will host three labs (one in-person and two online), gathering insights from institutional representatives, youth representatives, CSOs, and other stakeholders.
Regional Level: Includes three labs (one in-person and two online), bringing together stakeholders from across the region to refine and share suggestions and policy recommendations.
Why You Should Join:
Influence Youth Policies: Contribute to impactful policy recommendations that address youth issues in your country and across the region.
Collaborate and Learn: Engage with peers and experts to share and learn best practices, enhancing the effectiveness of youth policies.
Who Can Join:
We are looking for participants from:
Ministries (youth-related and topic-specific)
Youth councils and organizations
CSOs
Political parties
Independent institutions
Youth activists
Local decision-makers
Participant Expectations:
Prepare by understanding recent developments and challenges related to the topic.
Engage actively in discussions, provide constructive feedback, and help formulate actionable policy recommendations.
How to Apply:
Interested individuals should submit their expression of interest by October 18th, 2024. Please select one of the topics related to your country or region when applying.
Project: Regional Youth Dialogue for Europe (RYDE)
Gender-sensitive language has increasingly become a central issue in contemporary discourse, not just as a matter of inclusivity but also as a reflection of societal norms and values. In the Western Balkans, the need for gender-sensitive language in public spaces is particularly important as the region seeks closer integration with the European Union (EU). The Western Balkans, comprising Albania, Bosnia and Herzegovina, Kosovo, Montenegro, North Macedonia, and Serbia, have made some progress in addressing gender equality, with comprehensive anti-discrimination and violence prevention laws and the adoption of key international standards for the protection of women’s rights. However, language use in public discourse often reflects deep-seated gender biases, which can undermine these efforts. This blog explores the significance of gender-sensitive language in public spaces, reviews the legislative trends across the six Western Balkan countries, and highlights how these nations can align with EU standards on their European integration journey.
Understanding Gender-Sensitive Language
Gender-sensitive language refers to the conscious use of terms that do not discriminate based on gender and that promote equality and inclusivity. It avoids the default use of masculine forms when referring to mixed-gender groups or individuals whose gender is unknown. Instead, it emphasizes the equal visibility of men and women, as well as other gender identities, in both spoken and written communication.
In public spaces, the use of gender-sensitive language is crucial because language shapes perceptions, behaviors, and attitudes. When language consistently reinforces traditional gender roles, it can perpetuate stereotypes and hinder efforts toward achieving gender equality. Conversely, gender-inclusive language promotes equality by recognizing and giving visibility to all gender identities.
Legislative Frameworks in the Western Balkans
Across the Western Balkans, progress toward gender-sensitive language in public discourse has been inconsistent. However, there have been legislative efforts to promote gender equality, including the use of non-discriminatory language. Below is an overview of the current legal landscape across the six countries:
The Albanian constitution guarantees gender equality, and the Law on Gender Equality in Society (2008) seeks to promote equal opportunities for men and women. Although the law does not specifically mandate gender-sensitive language in public administration, recent efforts by the Albanian government have aimed at introducing gender-inclusive terminology in legislation.
Kosovo’s Law on Gender Equality (2015) while comprehensive in addressing gender equality across various sectors, does not explicitly mandate the use of gender-sensitive language in its provisions. As GIZ noted, traditional gender roles and patriarchal language are still common in Kosovo and often go unnoticed, highlighting the need for ongoing awareness efforts.
Gender-sensitive language is said to be both justified and legally grounded in Montenegro’s Constitution, as well as through legislation such as the Gender Equality Law and the Anti-Discrimination Law and there are some measures aimed at promoting non-discriminatory language. For instance, authorities must use gender-sensitive language in job titles, professions, and functions, reflecting the natural gender (male or female) in employment contracts, appointments, academic ranks, and other official documents and records. Still, there is a lack of widespread awareness, and gender-insensitive language continues to be prevalent in public spaces, especially in the media.
Although North Macedonia has made significant strides in promoting gender equality, its legislation, including the Law on Equal Opportunities for Women and Men (2012), does not specifically mandate the use of gender-sensitive language. While the law focuses on ensuring equal opportunities for women and men in public and private sectors, the absence of explicit provisions for gender-sensitive language remains a gap. Recent discussions on gender-sensitive language in Macedonia have highlighted the need to overcome patriarchal norms, but a study of 500 job advertisements shows that most still use the generic masculine form, contributing to women’s invisibility, although there is growing awareness of gender-neutral language in some cases.
Serbia has made substantial progress in adopting gender-sensitive language, particularly in legislative texts and public institutions. The Gender Equality Law (2021) explicitly mandates the use of gender-inclusive language in official documents. Despite this, societal resistance and traditional gender roles continue to influence the broader public discourse. The Serbian Orthodox Church (SPC) organized a conferenceon “Serbian Identity, Serbian Language, and the Gender Equality Law,” where it concluded that gender-sensitive language, based on “gender ideology,” is incompatible with the standard Serbian language and unacceptable to the SPC.
Challenges and Cultural Resistance
Despite legislative frameworks, the broader societal acceptance of gender-sensitive language remains a significant challenge across the Western Balkans. Deeply ingrained cultural norms and traditional gender roles can create resistance to changes in language use. In many cases, gender-sensitive language is viewed as unnecessary or even as an imposition from external forces, including the EU. In rural areas, where patriarchal values are often more pronounced, this resistance can be particularly strong.
The media in the Western Balkans also plays a critical role in shaping public attitudes toward gender-sensitive language. While some outlets have adopted more inclusive practices, many continue to use language that reinforces traditional gender stereotypes. Public figures, especially in politics, often neglect to use gender-sensitive language, setting a poor example for broader society.
Aligning with EU Standards
As the Western Balkans move toward EU membership, alignment with EU norms and practices is essential. The EU promotes gender-sensitive language as a key element in ensuring non-discrimination and inclusivity in public communication. The General Secretariat of the Council of the EU underscores the importance of gender-neutral language, not just for political correctness but also for shaping attitudes and perceptions toward gender equality, with the European Parliament particularly committed to reflecting this in all official communications.
For the Western Balkans, adopting similar policies will be crucial, not only to align with EU standards but also to foster greater societal acceptance of gender equality. As these countries aim for EU membership, the European Commission regularly monitors their progress in gender equality as part of the accession process. The inclusion of gender-sensitive language in public communications is likely to be an area of increasing focus.
What Else Needs to be Done?
To foster greater adoption of gender-sensitive language in the Western Balkans, it is essential to strengthen the enforcement of gender equality laws and introduce clear guidelines for public institutions. Governments should implement strategies similar to those used by the European Parliament, ensuring consistent use of inclusive language. Awareness campaigns and collaboration between civil society and international organizations are also vital in shifting public perceptions and overcoming stereotypes.
Furthermore, integrating gender-sensitive language training in schools, universities, and public institutions will promote long-term behavioral changes. Media outlets should be monitored and encouraged to adopt inclusive language practices, as they play a crucial role in shaping societal norms. These steps are critical not only for aligning with EU standards but also for fostering a more equal and inclusive society.
Author: Samija Kujraković, political activist
* The production of this blog was financed by the European Union. Its content is the sole responsibility of the Network of Progressive Initiative and does not necessarily reflect the views of the European Union.
The Common Regional Market (CRM) 2021-2024 Action Plan and the Green Agenda for the Western Balkans Action Plan (2021-2030) received endorsement from the leaders of the Western Balkans Six — Albania, Bosnia and Herzegovina, Kosovo, Montenegro, North Macedonia, and Serbia — during the Berlin Process Summit held in Sofia on November 10, 2020.
The CRM Action Plan is made up of targeted actions in four key areas: Regional trade area: free movement of goods, services, capital and people, including crosscutting measures, such as the Green Lanes, to align with EU-compliant rules and standards and provide opportunities for companies and citizens; Regional investment area, to align investment policies with the EU standards and best international practices and promote the region to foreign investors; Regional digital area, to integrate the Western Balkans into the pan-European digital market; and Regional industrial and innovation area, to transform the industrial sectors, shape value chains they belong to, and prepare them for the realities of today and challenges of tomorrow.
The GAWB Action Plan focuses on five key areas: Decarbonization: climate, energy, mobility Circular economy Depollution: air, water & soil Sustainable food systems & rural areas Biodiversity: protection & restoration of ecosystems
The second monitoring report focuses on the progress made in the implementation of two critical areas: the Regional Digital Area from the Common Regional Market Action Plan and the Decarbonization area from the Green Agenda Action Plan in Bosnia and Herzegovina up to May 2024.
The desk research takes into account the information from the official institutional websites and correspondence with the representatives of the relevant institutions from the state and entity levels.
About project: This project will contribute to the overall efforts to preserve democratic principles of check and balances as well as to promote and advance democracy in the region through enhanced regional cooperation. It further contributes to the principles of the Belin Process, which has been working to strengthen and accelerate regional integration since 2014, as well as hasten the region’s overall alignment with the EU principles. In this framework, the project focuses on Berlin Process area such as infrastructure development, and connectivity, regional exchange at parliamentary level and the green agenda. However, it is through multi-level commitment that BP commitments can be taken further, and local ownership can be created. Thus, this project is expected to strengthen the involvement of the parliaments in pushing forward the regional agenda.
The inclusion of parliament in the BP commitments will be of added value for the Berlin process, and it will also strengthen parliament’s role in the EU integration process in each of the Western Balkan countries. By developing the capacity of parliamentarians and staff to conduct the oversight function of parliaments, the project will strengthen the system of checks and balances between the legislature and executive thus prompting greater coordination between the two branches regarding important national decisions and laws in the process of EU legislative harmonization. Therefore, the overall aim of the project is to enhance multi-level regional cooperation to consolidate and maintain the dynamics of the EU integration process.
Partners
The project is going to be implemented by six project partners in each of the six Western Balkans countries. The lead partner is the Institute for Democracy (IDSCS) – North Macedonia. The other project partners are Institute Alternativa (IA) – Montenegro, Institute for Political Studies (ISP) – Albania, CRTA – Center for Research, Transparency and Accountability – Serbia, Kosova Democratic Institute (KDI)– Kosovo, and the Network of Progressive Initiatives (NPI) – Bosnia and Herzegovina.
Proces evropskih integracija podstiče razvoj i transformaciju svih društvenih sfera i sa sobom nosi brojne političke, socijalne i ekonomske benefite za građane i građanke našeg regiona. Evropska unija je istovremeno i najvažniji politički partner zemalja Zapadnog Balkana i najveći donator i investitor u regionu, stoga često nije moguće napraviti jasnu distinkciju između političkih, ekonomskih i socijalnih benefita, jer su politički benefiti često i socijalni i ekonomski, dok su ekonomski benefiti uvek i politički. Ipak, imajući u vidu da je EU prvenstveno nastala kao ekonomska unija, očekivano je da najveće benefite EU integracija pronalazimo upravo u sferi ekonomije. Pogledajmo šta sve građani i građanke našeg regiona dobijaju zahvaljujući procesu EU integracija:
POLITIČKI BENEFITI
Politička stabilnost: Stvaranjem Evropske zajednice za ugalj i čelik 1951. godine institucionalizovan je mir u Evropi sklopljen 1945. godine. Evropska unija je 2012. godine postala dobitnica Nobelove nagrade za mir, odnosno za unapređenje mira, demokratije i ljudskih prava na evropskom kontinentu. U saopštenju Nobelovog komiteta naglašeno je da je odluka bila zasnovana na „stabilizacionoj ulozi koju je EU odigrala u procesu transformacije najvećeg dela Evrope od kontinenta rata do kontinenta mira“.[1] Stoga je politička stabilnost jedan od najvažnijih političkih benefita procesa evropskih integracija za zemlje Zapadnog Balkana, jer je članstvo u EU garancija mira i stabilnosti za države članice, što je od izuzetnog značaja za zemlje našeg regiona koje još uvek nose teret ne tako daleke ratne prošlosti iz 90-ih godina prošlog veka.
Regionalna saradnja: Imajući u vidu prethodno navedeno, potrebno je istaći i benefit regionalne saradnje jer je pomirenje i rešavanje bilateralnih sporova između zemalja Zapadnog Balkana jedan od preduslova za ulazak u EU, što posledično doprinosi stabilnosti i miru u regionu. Ipak, regionom i dalje dominiraju nacionalistički narativi koji održavaju tenzije, a politički lideri svih zemalja u regionu ih zloupotrebljavaju u cilju dobijanja političkih poena na domaćem terenu, sprečavajući time građane i građanke da u potpunosti budu svesni benefita regionalne saradnje. Ipak, regionalna saradnja najbolje rezultate ostvaruje na polju ekonomskih integracija, o čemu će više reči biti u nastavku teksta.
Demokratske reforme, vladavina prava i funkcionalne institucije: Proces evropskih integracija zahteva sprovođenje temeljnih reformi koje podrazumevaju usklađivanje pravnog i političkog sistema zemalja Zapadnog Balkana sa sistemom Evropske unije u cilju jačanja demokratije i funkcionalnih i odgovornih institucija koje su u službi građana i građanki. Zemlje Zapadnog Balkana moraju uskladiti svoje pravne sisteme sa evropskim pravnim tekovinama, što podrazumeva jačanje vladavine prava, nezavisnosti pravosuđa, slobodu medija, zaštitu ljudskih i manjinskih prava, borbu protiv korupcije i druge važne oblasti.
SOCIJALNI BENEFITI
Sloboda građana i građanki da putuju, žive, rade i studiraju u EU: Punopravno članstvo u EU omogućilo bi slobodno kretanje građana i građanki zemalja Zapadnog Balkana unutar Šengenskog prostora, što olakšava putovanja i pruža bolje poslovne i obrazovne prilike. Evropski obrazovni programi poput Erasmus+ omogućavaju studentima, mladima i nastavnicima iz zemalja Zapadnog Balkana da studiraju, stiču iskustvo ili se obučavaju u bilo kojoj od EU zemalja. Zahvaljujući EU integracijama Zapadnog Balkana i Berlinskom procesu, u novembru 2022. godine lideri Zapadnog Balkana potpisali su u Berlinu tri sporazuma o slobodi kretanja sa ličnim kartama, profesionalnim kvalifikacijama za doktore medicine, stomatologije i arhitekte i priznavanju kvalifikacija u obrazovanju na Zapadnom Balkanu. Ovim se zemlje regiona pripremaju za uključivanje u mnogo veće evropsko tržište.
Bolji životni standard: Članstvo u EU sa sobom nosi i zaštitu radnih prava, bolje radne uslove, veće plate, zaštitu prava potrošača, kao i zaštitu životne sredine. Takođe, kroz harmonizaciju standarda sa EU regulativama imali bismo bolju socijalnu politiku i pristup kvalitetnijoj zdravstvenoj zaštiti. EU je, takođe, značajno unapredila medicinske tretmane za pacijente njenih država članica.
Kulturna raznolikost: Integracija različitih nacionalnosti u EU doprinosi kulturnoj raznolikosti i jačanju interkulturalnog dijaloga, što dalje razvija tolerantnu političku kulturu u društvu. EU podstiče očuvanje i promociju kulturne baštine svojih članica, što uključuje očuvanje kulturnih spomenika, tradicionalnih običaja, jezika i slično. Tako bi članstvom u EU i zemlje regiona dobile priliku da unaprede zaštitu i promociju svoje izuzetno bogate kulturne baštine.
EKONOMSKI BENEFITI
Jedinstveno tržište: S obzirom na to da je Evropska unija inicijalno formirana kao ekonomska unija, najveći benefiti procesa EU integracija nalaze se upravo u oblasti ekonomije. Glavni pokretač Evropske unije je jedinstveno tržište u kom se slobodno kreću roba, usluge, ljudi i novac. Proces EU integracija omogućava kompanijama iz zemalja Zapadnog Balkana pristup jedinstvenom tržištu i lakši izvoz robe i usluga, što podstiče ekonomski rast. Spoljno-trgovinska razmena između zemalja Zapadnog Balkana i Evropske unije na godišnjem nivou iznosi oko 50 milijardi evra. Proces EU integracija Zapadnog Balkana za sada je doveo do uspostavljanja zajedničkog regionalnog tržišta, koje predstavlja okosnicu dublje regionalne integracije i korak ka jedinstvenom tržištu EU. Na Samitu Zapadnog Balkana koji je održan 10. novembra 2020. godine u Sofiji u okviru Berlinskog procesa, politički lideri zemalja Zapadnog Balkana podržali su kreiranje Zajedničkog regionalnog tržišta koje omogućava slobodno kretanje robe, usluga, kapitala i ljudi u regionu.
Investicije i finansijska stabilnost: Reforme koje su zemlje Zapadnog Balkana dužne da sprovedu kako bi postale članice EU podrazumevaju i usklađivanje sa ekonomskim politikama EU, što nacionalne ekonomije čini relativno stabilnim i smanjuje makroekonomske rizike. Ekonomska stabilnost, zajedno sa političkom, privlači strane direktne investicije koje doprinose ekonomskom rastu i razvoju privrede.
Pristup fondovima Evropske unije: Pridruživanjem Evropskoj uniji dobijamo pristup fondovima čija su sredstva usmerena ka realizaciji projekata koji su ključni za ekonomski razvoj regiona, kao što je razvoj infrastrukture (izgradnja puteva, železnica, telekomunikacione i energetske mreže), zatim ka razvoju poljoprivrede, zaštiti životne sredine i drugim sektorima. Ovakvi projekti sa sobom nose i socijalne i političke benefite kao što je unapređenje regionalne saradnje kroz umrežavanje i bolju povezanost građana i građanki regiona zbog lakšeg transporta i slično.
Telefonske usluge bez rominga: Zahvaljujući ukidanju rominga sada možemo da koristimo telefonske usluge bez dodatnih troškova širom EU. U okviru Berlinskog procesa sprovodi se Sporazum o romingu, na osnovu kog su usluge rominga smanjene za 86% do 96% na celokupnoj teritoriji Zapadnog Balkana.[2]
Plan rasta za Zapadni Balkan – sprovedi reforme i dobij nagradu
Kada kažem da su ekonomski benefiti EU integracija uvek i politički, mislim i na Plan rasta za Zapadni Balkan za period 2024-2027, koji je Evropska komisija usvojila u novembru 2023. godine, kako bi se Zapadnom Balkanu omogućilo da uživa određene benefite članstva u EU i pre formalnog stupanja u članstvo. Ako bismo Plan rasta mogli ukratko opisati, to bi bilo sledeće: Ko sprovede zadate reforme – taj dobije finansijsku nagradu.
Suštinski, cilj Plana rasta je da se zemlje regiona podrže za sprovođenje reformi putem novog finansijskog instrumenta u iznosu od 6 milijardi evra sa posebnim fokusom na Zajedničko regionalno tržište. Posledično, izgradnja Zajedničkog regionalnog tržišta može dovesti do uspostavljanja trajnog mira u regionu. Novi finansijski instrument biće naročito fokusiran na sektore od izuzetne važnosti za društveno-ekonomski razvoj, kao što je energetika, zelena agenda, digitalna tranzicija, transport, obrazovanje i razvoj veština, gde će posebna pažnja biti posvećena mladima.
Plan rasta se sastoji od četiri stuba:
Približavanje Zapadnog Balkana jedinstvenom tržištu EU
U okviru ovog stuba podrazumevano je da EU pre formalnog stupanja u članstvo omogući pristup određenim područjima jedinstvenog tržišta za zemlje Zapadnog Balkana, ukoliko zemlje regiona ispune svoje obaveze u okviru Zajedničkog regionalnog tržišta sa fokusom na sedam prioritetnih oblasti:
Slobodno kretanje robe
Slobodno kretanje usluga i radnika
Plaćanje u eurima
Olakšavanje drumskog transporta
Integracija i dekarbonizacija energetskih tržišta
Jedinstveno digitalno tržište
Integracija u industrijske lance nabavke
Jačanje ekonomske integracije u okviru Zapadnog Balkana kroz Zajedničko regionalno tržište
Jačanje Zajedničkog regionalnog tržišta predstavlja odskočnu dasku ka jedinstvenom evropskom tržištu ukoliko se usvoje i implementiraju evropska pravila i standardi jedinstvenog tržišta, što će potencijalno dovesti do povećanja bruto društvenog proizvoda ekonomija Zapadnog Balkana za 10%.
Ubrzavanje temeljnih reformi
Da bi zemlje regiona stekle uslove za dobijanje finansijske podrške za reforme, neophono je da pripreme tzv. Reformsku agendu, odnosno plan reformi koje nastoje da sprovedu kako bi ostvarile postavljene ciljeve. Akcenat je na poštovanju demokratskih procedura, uključujući slobodne, fer i poštene izbore, višestranački parlamentarni sistem, slobodne medije, nezavisno pravosuđe, te poštovanje ljudskih i manjinskih prava. Očekuje se da će sprovođenje reformi dovesti do ekonomskog rasta kroz privlačenje investicija, ojačati regionalnu saradnju i pomoći zemljama regiona da postanu nekoliko koraka bliže članstvu u EU.
Povećanje finansijske pomoći za podršku reformama kroz Instrument za reforme i rast za Zapadni Balkan 2024-2027
Plan rasta predviđa dodatna sredstva u odnosu na ona koja već dobijamo u okviru IPA III pretpristupnih fondova. Instrument za reforme i rast obuhvata 6 milijardi evra, od čega 2 milijarde evra u grantovima i 4 milijarde evra u kreditima po povoljnim uslovima, koji podrazumevaju otplatu u maksimalnom periodu od 40 godina. Korisnici sredstava će dva puta godišnje upućivati zahtev za isplatu Evropskoj komisiji, koja će procenjivati da li su ispunjeni ciljevi i mere definisani tzv. Reformskom agendom, te će tek nakon ispunjenosti vršiti isplate.
Iako postoje brojni izazovi procesa evropskih integracija Zapadnog Balkana, uključujući potrebu za reformama same Evropske unije i nedostatak političke volje lidera zemalja regiona za ubrzavanjem i sprovođenjem reformi, EU integracije ostaju glavni pokretači razvoja i stabilnosti u regionu. Sve zemlje članice imale su impozantan ekonomski rast nakon pristupanja EU zahvaljujući pristupu jedinstvenom evropskom tržištu sa velikim povećanjem bruto društvenog proizvoda, čime je kvalitet života građana izuzetno unapređen. Ne smemo izgubiti nadu da će jednog dana i građani i građanke Zapadnog Balkana osetiti sve benefite koje sa sobom nosi punopravno članstvo u EU. Možda nije idealna, ali je najrazvijenija političko-ekonomska unija na svetu.
Autor: Marko Pantić, advokat
* Izrada ove publikacije finansirana je od strane Evropske unije. Njen sadržaj je isključiva odgovornost Fondacije Centar za demokratiju i ne odražava nužno stavove Evropske unije.
Održana međuparlamentarnoj konferenciji pod nazivom „Prednosti Berlinskog procesa: poseban fokus na zajedničkom regionalnom tržištu”, u Petrovcu (Crna Gora) u sklopu regionalnog projekta “Parliamentary Diplomacy: Regional Cooperation through Enhanced Parliamentary Dialogue”.
Zastupnica u Zastupničkom domu Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine (PSBiH) i predsjedateljica Zajedničkog povjerenstva za ekonomske reforme i razvoj PSBiH Ermina Salkičević – Dizdarević i zastupnici u Zastupničkom domu PSBiH Jasmin Emrić i Šemsudin Mehmedović, te predsjednik Odbora za evropske integracije i regionalnu saradnju u NSRS, Siniša Marković su učestvovali u konferenciji, zajedno sa predstavnicima partnerske organizacije projekta iz BiH, Mreže progresivnih inicijativa.
U okviru panela “Zajedničko regionalno tržište 2.0 – šta je to što je ranije funkcioniralo i izazovi Akcijskog plana 2.0”, sudjelovala je i predsjedateljica Zajedničkog povjerenstva za ekonomske reforme i razvoj PSBiH Ermina Salkičević – Dizdarević, koja je u svom izlaganju posebno predstavila rad ovog parlamentarnog tijela, kao i planirane aktivnosti Zajedničkog povjerenstva u narednom razdoblju. Naglasila je važnost i uključenost poslovne zajednice u promoviranju koristi koje Berlinski proces donosi za zemlje Zapadnog Balkana, kao i konekcije i suradnje sa trgovinskim komorama, nevladinom sektorom, te akademskom zajednicom.
Sudionici konferencije tijekom diskusija uputili su i nekoliko zajedničkih poruka, od kojih je posebno važna ta da bez sigurnosne i političke stabilnosti regije ni rezultati nacionalnih ekonomija neće biti u punom kapacitetu.
Istaknuto je da će pitanja konkurentnosti gospodarstva, ljudskog kapitala i digitalizacije sigurno biti u fokusu Berlinskog procesa, te ukazano na mogućnosti unaprjeđenja ovih pitanja u okviru zajedničkog regionalnog tržišta.
Konstatirano je da sam Berlinski proces i koristi koje donosi nisu dovoljno predstavljene javnosti, posebno poslovnoj zajednici, te da treba pojačati aktivnosti na promidžbi ove regionalne inicijative.
Također je ukazano na činjenicu da su članovi poslovne zajednice, pored parlamenata i drugih institucija, sudionici Berlinskog procesa, te da je izbor pravih partnera koji će biti dio rješenja, a ne dio problema, od velike važnosti za brzinu provedbe obveza iz Berlinskog procesa.
S tim u svezi, istaknut je značaj izgradnje povjerenja između pojedinaca i institucija, te rada na razvoju demokracije, dobrog poslovnog okruženja, borbe protiv korupcije, kao i značaj brzog usvajanja najboljih europskih praksi u svim zonama poslovanja.
Ponovo je aktualizirano pitanje slobodnog kretanja ljudi i u tom smislu ratifikacija preostalih sporazuma u okviru Berlinskog procesa od strane BiH.
Naglašena je važnost uloge parlamenata, potreba za većim dijalogom unutar parlamentarnih struktura, kao i kreiranje društva zajedničkih vrijednosti u kojem bi benefiti zajedničkog regionalnog tržišta bili cilj političkog djelovanja, a nikako sredstvo za udaljavanje političkih stavova.
Bilo je riječi i o sredstvima koja su, kroz Plan rasta, rezervirana za zemlje Zapadnog Balkana, te upozoreno na činjenicu da je korištenje tih sredstava uvjetovano izvršavanjem preuzetih obveza. (kraj)
Posljedni komentari